Տրդատ III – Трдат III-Trdat III
Մեծ Հայքի վերջին հզոր Արշակունի արքա
Տրդատ Գ(|||) Մեծ – (255 կամ 250 – 330), Թագադրվել է 287 թվականին։
Հայոց թագավոր Խոսրով Բ (||) Արշակունու (272-287) որդին, ով սպանվեց 287թ-ին՝ Անակ Պարթևի(ըստ՝ Ագաթանգեղոսի՝ Գրիգոր Լուսավորչի հայրը) կողմից՝ Վաղարշապատում։
Հռոմեական զորքերի աջակցությամբ Տրդատ Գ-ն Հայաստանից դուրս է մղել պարսիկ նվաճողներին և հաստատվել հայրենի գահին: Հետագայում մղել է շատ այլ հաղթական ճակատամարտեր։ Կնության է առել Ալանաց Աշխադարի դուստր Աշխենին։ Գիտենալով, որ Գրիգոր Լուսավորիչը Անակ Պարթևի որդին է,նախ տանջում է,իրեն հավատարիմ ծառայած Գրիգորին, ապա՝ հրամայում գցել Արտաշատի արքունի բանտի մահապարտների գուբը (13տարի)։
Հետագայում այնտեղ կառուցվել է Խոր վիրապի(վիրապ-փոս) վանքը: 301 թ-ին ՝ Վաղարշապատի մերձակայքում,սպանելով Հռիփսմյանց և Գայանյաց կույսերին, նա դիվահարվում է։ Քույրը՝ Խոսրովդուխտը, տեսիլք է տեսնում, որ արքային կարող է բուժել միայն Գրիգոր Լուսավորիչը։ Արքան հրամայում է վերջինիս դուրս հանել խցից։
Լուսավորիչը աղոթքներով բժշկում է Տրդատին, և 301 թվականին ՝ հայ ճողովուրդը մկրտվում է Արածանիի ջրերում, ընդունում Քրիստոնեությունը՝ որպես պետական կրոն, իսկ առաջին կաթողիկոս է օծվում Գ. Լուսավորիչը։
330 թ-ին հրաժարվելով գահից՝ Տրդատ Գ Մեծը հեռացել է Դարանաղյաց գավառի Սեպուհ լեռան Մանյա այրք կոչված վայրը, որտեղ 325 թ-ից ճգնել է նաև Գրիգոր Ա Լուսավորիչը:
Ըստ Մովսես Խորենացու՝ Տրդատ Գ-ին թունավորել են՝ պարսիկների կողմից հեղափոխված, հայ նախարարները. նրա դին արծաթապատ դագաղով տեղափոխվել և ամփոփվել է Դարանաղյաց գավառի Թորդան ավանում` Սբ. Գրիգոր Ա Լուսավորչի կողքին:
Դիմ. հեղ.՝ Ռ. Ներսեսյան
Последний могущественный аршакунский царь Великой Армении
Трдат Г(|||) Великий — (255 или 250 — 330), коронован в 287 г.
Сын армянского царя Хосрова II (||) Аршакуна (272-287), убитого в 287 г. Анаком Партевом (по Агатангелосу, отцу Григория Просветителя) в Вагаршапате.
При поддержке римских войск Трдат Г изгнал персидских завоевателей из Армении и утвердился на родном престоле. Позже он провел много других победоносных сражений. Он женился на Ашкени, дочери Аланаца Ашхадара. Зная, что Григор Лусаворич — сын Анака Партева, он сначала истязает Григора, верно служившего ему, а затем приказывает бросить его в камеру смертников Арташатской царской тюрьмы (13 лет).
Позже здесь был построен монастырь Хор Вирапи (Вирап-яма). В 301 году близ Вагаршапата,
убив девственниц Рипсмян и Гаяну, он одержим демоном. Сестра Хосровдухт видит видение, что только Григор Лусаворич может исцелить царя. Царь приказывает вывести последнего из камеры.
Лусаворич молитвами исцеляет Трдата, и в 301 году армянский народ крестится в водах Арацани, принимает христианство как государственную религию, рукоположены в первые католикосы Г. Осветитель.
Отрекшись от престола в 330 году, Трдат Великий Великий переселился в место под названием Манья Ирак на горе Сепух в провинции Даранагяц, где с 325 года отшельником жил и Григор I Лусаворич.
Согласно Мовсесу Хоренаци, Трдат Г. был отравлен армянскими министрами, революционизированными персами. его тело было перенесено в посеребренный гроб и захоронено в городе Тордан провинции Даранагьяц, Св. Рядом с Григор Лусаворц.
Афтопартрет : Р. Нерсесян
The last powerful Arshakun king of Great Armenia
Trdatus G(|||) the Great – (255 or 250 – 330), was crowned in 287.
The son of the Armenian king Khosrov II (||) Arshakun (272-287), who was killed in 287 by Anak Parthev (according to Agathangelos, the father of Gregory the Illuminator) in Vagharshapat.
With the support of the Roman troops, Trdat G expelled the Persian conquerors from Armenia and established himself on the native throne. Later, he fought many other victorious battles. He married Ashkheni, the daughter of Alanats Ashkhadar. Knowing that Grigor Lusavorich is the son of Anak Partev, he first tortures Grigor, who served him faithfully, and then orders him to be thrown into the death row of the Artashat king’s prison (13 years).
Later, Khor Virapi (Virap-pit) monastery was built there. In 301, near Vagharshapat,
having killed the virgins of Hripsmyan and Gayana, he is possessed by a demon. The sister, Khosrovdukht, sees a vision that only Grigor Lusavorich can heal the king. The king orders to take the latter out of the cell.
Lusavorich heals Trdat with prayers, and in 301, the Armenian people are baptized in the waters of Aratzani, accept Christianity as the state religion, and the first Catholicos are consecrated G. The illuminator.
Having abdicated the throne in 330, Trdat G the Great moved to the place called Manya Irak on Sepuh mountain in Daranaghyats province, where Grigor I Lusavorich also lived as a hermit from 325.
According to Movses Khorenatsi, Trdat G was poisoned by the Armenian ministers who were revolutionized by the Persians. his body was moved in a silver-plated coffin and buried in Tordan town of Daranaghyats province, St. Next to Grigor A Lusavorc.
Portrait painter: R. Nersesian
